Participatieproject
Wayne McGregor | Random Dance
voorwoord
Dear Dansers,
Voor een eventueel later verhaal in het vriendenbulletin heb ik eerst maar eens opgeschreven wat zo al in me opkwam. Dat is die lange tekst geworden waarover ik het mijn e-mails had. Hiervan is inmiddels een verkorte variant (van 800 woorden) naar Het Muziektheater gestuurd en op de site van de vrienden geplaatst.In het kader van het Grote Nagenieten heb ik er een elektronisch plakboek van gemaakt. Dan hebben we er alletien wat aan ;-). Hieronder wat materiaal dat ik had en deels ook van jullie heb gekregen. Anna had prachtige foto's, Jiska heeft links gevonden (o.a. een muziekfragment). Hier-en-daar vond ik ook nog wat op het internet. Dat heb ik erbij gezet. Er is een video-opname die veel "stills" heeft opgeleverd en via Christine hebben we een nog verzameling foto's gekregen. Veel foto's zijn ook links. En iedereen die nog wat wil bijdragen, stuur maar op...
Om met de opmerking van Jasmine te eindigen waarmee ze ons het toneel opstuurde: Enjoy !
Rob (laatste update: 02-05-2012)
de aanloop
Wat is het toch een geluk om vriend te zijn van het HNB. Als vriend gaan er soms deuren naar werelden open, die voor anderen gesloten blijven. Een zo'n deur was de dansworkshop van McGregor die in maart 2012 door Het Muziektheater werd georganiseerd. McGregor maakt choreografieën voor professionele dansers in het bijzonder voor zijn eigen groep Random Dance. Maar hij heeft ook ruime ervaring met niet-professionele dansers die meedansen in zijn participatieprojecten.het project
In het vriendenbulletin van december 2011 werd aan een groep vrienden de mogelijkheid geboden om mee te doen aan zo'n project. Naast de groep vrienden waren nog een viertal andere groepen uitgenodigd om mee te doen. Twee groepen kinderen/tieners (De Kunstmagneetschool Oscar Carr‚ en The English Ballet School of Amsterdam), een groep jongeren (Improbattle van talentcentrum Jaco / Meidenwerk Younited Combiwel) en een groep 55+-dames (Theaterwerkplaats Grey Vibes). De bijdragen van deze vijf groepen werden met intermezzi aan elkaar gedanst door de tien dansers van Random Dance. Het resultaat: een voorstelling van een uur. En wel op het grote toneel van Het Muziektheater. De repetities waren in de ruimtes van Het Muziektheater. Danservaring niet nodig ! Wel enthousiasme en tijd. Want in 10 dagen tijd moest het project met worden afgerond. 
Met z'n tienen (Anna, Anne, Annemiek, Annette, Bella, Jiska, Lucia, Eva, Reinout en Rob) hebben we deze enorme kans aangegrepen en vanaf maandagavond 5 maart stonden we in een van de dansstudio's van Het Muziektheater. Een beetje onwennig. In ervaring met ballet varierend van nul tot 25 jaar en in leeftijd van 20 tot 55 jaar. Maar allemaal heel enthousiast en zonder maar het geringste idee van wat ons te wachten stond. Maar daar kwamen we heel snel achter. En dat we onze grenzen zouden moeten gaan verleggen werd bijna net zo snel duidelijk. 
Jasmine Wilson was onze eerste coach, als ex-danser is ze tegenwoordig project-coördinator bij Random Dance. Met haar hebben we in vijf avonden heel hard gewerkt aan het ontwikkelen van eigen bewegingsmateriaal, dat gebruikt zou kunnen worden in de voorstelling. "Zou", want daarna namen twee dansers Daniela Neugebauer en Alexander Whitley van Random Dance onze groep over. Daniela en Alex vormden ons ruwe materiaal om tot een choreografie voor de voorstelling. Maar ze hebben er ook nog de helft eigen materiaal aan toegevoegd. We werkten op muziek van Jon Hopkins, 'Light through the veins'. Dat is moderne muziek tegen de rand van minimal music aan. Zaterdag 10 maart trainden we de hele dag. En met nog slechts een maandag- en dinsdagavond om te repeteren was woensdag de dag van waarheid, de dag van de voorstelling. We kregen een kleedkamer en de voorstelling werd als geheel in elkaar gezet. We gingen een paar maal het grote toneel op voor een doorloop en om aan de ruimte en coulissen te wennen. En er werd een openingsscene gemaakt waaraan alle groepen tegelijk deelnamen. En natuurlijk moesten de bijdragen van de groepen in elkaar gepast worden. Tot slot van de middag de generale repetitie. En dan 's avonds twee voorstellingen. Briefwisseling
de werkwijze van Random Dance
Op donderdag 8 maart en de daaropvolgende zondag dansten de dansers van Random Dance de eigen voorstelling FAR. We hebben die voorstelling gezien en het was een hele mooie aanvulling op de dingen die ze ons in de workshop zelf lieten doen. Erg herkenbaar hoe uit aanvankelijk willekeurige bewegingen een samenhangend en harmonieus geheel kan ontstaan dat de chaos achter zich heeft gelaten. Een van de gedachten van McGregor is dat hij niet alleen zijn balletten wil laten zien maar dat hij zijn baletten ook wil laten ervaren. En laagdrempelig: dans is voor iedereen en iedereen kan dansen. Of op zijn minst: bewegen. Vandaar zijn participatie-projecten. Onze coaches vertelden dat tijdens de workshop dezelfde technieken worden gebruikt om een voorstelling te maken als bij hun eigen voorstellingen. Het bewegingsmateriaal is niet direct verbonden aan de klassieke ballettechniek, maar het is in de eerste plaats bewegen.De eerste avond kregen we van Jasmine na wat opwarmoefeningen de opdracht een korte eigen dans te maken. Met als advies afwisseling te brengen in tempo en richting, in kleine en grote bewegingen, het gebruik van verschillende lichaamsdelen af te wisselen en niet alleen te blijven staan maar ook de grond (zitten, liggen) en de lucht (springen) te gebruiken. Eigenlijk was dit ook een opwarmer want na een minuut of twintig werden we op een rij gezet. Langs de rij af moesten we een korte beweging doen uit ons zojuist bedachte materiaal. En die optelsom van ieders bijdrage werd het eerste choreografisch element dat zijn plaats zou vinden in onze voorstelling. Nu begon ook de betekenis van "Random", wat in het Engels zoveel betekent als willekeurig, tot ons door te dringen.
Direct daarna werden we uitgenodigd de cijfers 0 t/m 9 onder elkaar op een papier te zetten en achter elk cijfer een lichaamsdeel te schrijven. Jasmine verbond vervolgens aan elk cijfer een richting; we moesten ons voorstellen midden in een denkbeeldige kubus of dobbelsteen te staan. De acht hoekpunten kregen de nummers 1 t/m 8, recht vooruit was 0 en recht achteruit was 9. Nu moesten we in de volgorde van de cijfers van ons eigen telefoonnummer de lichaamsdelen op ons briefje in de verschillende richtingen bewegen. Omdat elk telefoonnummer begint met een nul begon dus iedereen het lichaamsdeel dat hij achter het cijfer 0 had gescheven naar voren te bewegen. Daarbij wilde Jasmine ook graag dat we er een rollende beweging, een lift, een sprong, een worp en een draai in verwerkten. Als de lezer dit niet kan volgen; het duizelde ons ook. Maar het concept "Random" was ons in elk geval nu wel duidelijk. Heel duidelijk. Maar zoals gezegd we voelden ons tamelijk overvraagd. Hoe dan ook, zo ontstond ieders eerste solo. En die solo kwam later weer terug in de voorstelling. 
Een goed ballet wisselt solowerk en groepswerk af: tijd om te werken aan een duet. Jasmine had ons tijdens onze improviaties goed geobserveerd en verdeelde ons in vijf paren. Uitgaande van onze solo moesten we een duet ontwikkelen waarbij we interactie met onze partner moesten inbouwen. Niet te ver van de partner af bewegen en zorgen voor verschillende momenten met lichamelijk contact. Contact waarbij je aan elkaar trekt of tegen elkaar duwt of alleen maar samen dezelfde beweging doet. Ook wilde ze er graag een liftende beweging in zien. We voelden ons tamelijk overvraagd en dit was nog maar de eerste avond.
De volgende vier avonden ontstonden, op soortgelijke wijze, uit onze individuele solo's nog een kwartet en een sextet. Ondertussen werden er diverse korte reeksen oefenbewegingen van Jasmine gedaan die eventueel ook nog te gebruiken zouden zijn.
En toen was het zaterdag. De tien dansers van Random Dance waren donderdag in Amsterdam gearriveerd voor hun voorstelling. En twee dansers, Daniela Neugebauer en Alex(ander) Whitley, namen de groep over. Jasmine had ons erop voorbereid dat ze mogelijk veel zouden veranderen in wat we inmiddels eindelijk een beetje in de vingers (en ons lijf) begonnen te krijgen. Nadat ze ons materiaal bekeken hadden, kon er (gelukkig) veel blijven. Maar Daniela en Alex hadden ook ieder een eigen solo bedacht. De groep werd in tweeën gedeeld en de ene helft leerde de solo van Daniela, de andere helft die van Alex. Zo hadden we er allemaal een tweede solo bij. En een tweede duet, want door een Daniela-solo en een Alex-solo door een paar te laten dansen, ontstond dit vanzelf. We hadden nu voldoende materiaal.
De rest van de zaterdag, maandag en dinsdag hebben we gewerkt om alles in een mooie volgorde te zet en en goed te verdelen over de ruimte. En al werkende de lelijke dingen eruit te halen; "cleanen" noemden ze dat. Zo ontstond de choreografie van onze groep. En dit is de manier waarop McGregor ook met zijn eigen groep werkt. Aan het einde van die zaterdagmiddag kwam Wayne McGregor zelf ook nog even kijken. Hij hield zich op de achtergrond maar achteraf hoorden we dat hij vond dat we mooi materiaal hadden gemaakt. Voor ons was het een hele ervaring om aan den lijve mee te maken hoe een choreografie tot stand kan komen. Zelf denk ik ook dat ik vanaf nu iets anders naar choreografieën zal kijken. Mijn bewondering voor de makers van balletten is er alleen maar door toegenomen en ook mijn belangstelling voor moderne dans.
over de grens
Meedoen aan een aktiviteit die in Het Muziektheater plaatsvindt, biedt een leuke inkijk achter de schermen van HNB. Als je door de artiesteningang naar binnen gaat overschrijd je allereerst een fysieke grens. Een deur die de wereld van "onze" dansers scheidt van die van ons, het gewone publiek. Maar dan ga je plotseling zelf trainen, in een echte dansstudio van HNB, onder professionele leiding. Zelf werken met een bekende choreograaf, zelf een kleedkamer achter het toneel betrekken, zelf een hapje eten in de artiestenfoyer, zelf in de coulissen staan en zelf op het grote toneel voor echt publiek optreden. Het lijkt allemaal net echt. Sterker, het is echt. En zo krijg je een hele levensechte indruk van het leven van onze dansers bij het HNB. En ook veel respect voor onze dansers en de druk waaronder ze soms moeten werken. Bijvoorbeeld bij een premiere.Van die druk hebben we ook een royaal aandeel gehad. Want Jasmine, Daniela en Alex hebben ons stevig aangepakt. Maar spierpijn was slechts één facet. Het tempo lag voortdurend erg hoog er was weinig tijd om de workshop mentaal te verwerken. Ik droomde er zelfs van en ook als ik wakker werd was ik bezig met de workshop. En voortdurend voelden we de druk om te presteren en wat wilden we dat graag. Maar hoe onthoud je al die bewegingen en de volgorde in zo'n korte tijd ? Telkens werd er iets veranderd of kwam er weer iets bij. We hebben tot het moment van de voorstelling steeds het gevoel gehad op onze tenen te lopen. Toch is er niemand afgehaakt, al waren we soms radeloos of het wel goed zou aflopen. Maar het delen van onze zorgen smeedde direct de band waarmee we elkaar er in momenten van twijfel doorheen hielpen.
Belangrijk was dat onze coaches blijkbaar heel goed wisten hoe ver ze elke avond te ver met ons konden gaan. En zonder één onvertogen woord. Dat is een grote prestatie voor jonge mensen waarvan je toch in eerste instantie vooral verwacht dat ze heel goed kunnen dansen. Heel typerend voor deze goede coaching vond ik dat ze ons vlak voor de voorstelling aanspoorden er toch vooral ook van te genieten. Enjoy! En we hebben genoten. Achteraf realiseerde ik me hoeveel iemand blijkbaar meer kan leren\presteren dan hij zelf voor mogelijk houdt wanneer hij in het diepe wordt gegooid in wat in het onderwijs zo mooi "een warm pedagogisch klimaat" heet. Voor mij als fysicus en iemand die vooral met zijn hoofd werkt was het extra opmerkelijk dat je blijkbaar met zoiets fysieks als beweging tot dit inzicht kan komen. Zou McGregor zich dit ook realiseren met zijn participatie-projecten of is het misschien zelfs een doel van hem ? Het is in elk geval iets dat onze beleidmakers zich zouden mogen realiseren als er binnenkort weer bezuinigd gaat worden. Workshopje McGregor voor de minister ? Doen !
terugblik {the day after the night before ..}
Het was een fantastisch project. Een tien dagen lang durend dompelbad dans, want al deden we overdag wat anders, de workshop was toch vaak in onze gedachten. En dan nog zo'n vrolijke afsluiting op het grote toneel van Het Muziektheater als besluit. Voor sommigen is met dat laatste ook een lang gekoesterde droom in vervulling gegaan. En wat hebben we ontzettend veel geleerd en zijn we fijne ervaringen rijker. In de e-mail wisseling die na afloop van het project ontstaan is, realiseerden verschillende deelnemers zich hoe intensief het geweest is. Hoe ze tien dagen in een roes hebben geleefd. Niet verwonderlijk dat we de dag na de voorstelling even aan het idee moesten wennen die avond niet naar Het Muziekteater te gaan. Of zoals een van ons het uitdrukte "De dag erna viel ik zo'n beetje in een zwart gat waar ik nu langzaam aan het uitkruipen ben". Dit project smaakt naar meer. Gelukkig hebben we een DVD gekregen met een video opname en zijn er foto's.Wat we ons ook opviel was de schijnbaar moeiteloze wijze waarop Het Muziektheater dit allemaal georganiseerd heeft. Voor ons was Christine de rode draad die ons met Het Muziektheater verbond. We hebben geen moment aan haar gemerkt dat ze onder stress stond of dat er zaken niet onder controle waren. En dat terwijl het toch met al die verschillende groepen en mensen een hele organisatie moet zijn geweest. Alles wat we gezien hebben verliep soepel en vlekkeloos. Een prestatie van formaat. Maar ook alle anderen van de educatie en participatie: Ontzettend bedankt voor dit fantastische project !
Jammer genoeg konden we niet iedereen na afloop van de voorstelling persoonlijk bedanken maar dat is denk ik de keerzijde van het werken met professionals. Die doen gewoon goed hun werk en gaan dan naar huis. En voordat je het weet word je ook zelf als professional behandeld. En zo voelden we ons af- en-toe ook, in de dansstudio en in de gangen onder, achter maar vooral ook op het toneel. Het was een ervaring die we voor geen goud hadden willen missen en die ons nog lang als iets heel bijzonders zal bijblijven.
En wat ben ik blij dat ik vriend ben van HNB.